Người chồng nghe truyện tự biết là bị lầm lỡ, rất lấy làm hỗ thẹn, bèn bỏ nhà đáp thuyền vào nam buôn bán không về. Người vợ thương nhớ, dắt 2 con lên núi ngóng trông, ca hát bi ai rồi đều hỏa rà đá cả.

LẠI-DƯƠNG GIANG ÂM IB i : (Sông lại-Dương)

Ở phía nam huyện Bồng-Sơn, sông rộng 83 trượng lẻ, nước sâu mà trong, xưa có cầu nổi, nay đã bỏ. Sông này phát nguyên 3 chỗ : 1 giòng từ đồn Trang-Thủy * chảy ra đông bắc 13 dặm đến sông Kim-Sơn 1 ; 1 từ đồn Đình-Chi ta chảy vào nam 21 dặm hiệp với sống Kim-Sơn, rồi chảy qua đông bắc 44 dặm hiệp với sống Trung-Lương * * ; 1 giòng từ chỗ bến Trường nguồn Trà-Bình chảy vào nam 91 dặm đến sông Trung-Lương hiệp lại, rồi chuyển qua phía đông 3 dặm làm sông Lại Dương, chảy xuống đồng 24 dặm rút ra cửa biển An-Dụ. Niên hiệu Tự Đức thứ 3 (1850) nêu làm đại giang, ghi vào tự-điền.

TÂN-QUAN- GIANG # ] i : (Sông Tân-Quan)

Ở phía đông huyện Bồng-Sơn, sông nhánh của sông Lại.Dương, nước theo từ thôn Trung An chảy xuống phía đông 10 dặm đến thôn An.Quang thì khô cạn không bơi thuyền được. Lại từ thôn AnQuang trở xuống 6 dặm, nước hơi sâu, ghe thuyền đi được đến bến đỏ Tân Quan, lại chảy về đông bắc 9 dặm, rút vào cửa biển Kim-Bồng. HỘI TỈNH GIANG Ây ¥ ; : (Sông Hội-Tỉnh)

Ở phía tây huyện Bồng-Sơn, rộng 16 trượng, tục danh sông Đồng-Kho, đầu nguồn từ núi Điều-Kiêm chảy xuống bến Chợ-Hàn * * rồi thông với sông Lại-Dương.

PHÚ-THẠNH-GIANG * * : : (Sông Phú-Thạnh)

phía tây huyện Bồng-Sơn, tục danh bến đò-Trường, đi ngược lên đến nguồn Trà-Bình, đi xuống thông với sông Lại-Dương.

giữa ranh giới 2 huyện Phù-Cát và Phù.Mỹ, sông rộng 16 trượng, phát nguyên từ núi Thạch-Bàn, chảy xuống đông nam qua 2 thôn An-Long và Hiệp-Long, lại chảy xuống đồng qua thôn Chánh Hội chia làm 2 lạch, lạch nam và bắc, đều chảy hơn 10 dặm hiệp lại đầm Đạm Thủy, rồi chảy ra cửa biền Đề-Di.

TAM-HUYỆN-GIANG = H i : (Sông Ba-Huyện)

Sông này ở trong địa hạt 3 huyện, nên gọi tên ấy: (1− Sông huyện Tuy-Viễn bề rộng hoặc trên dưới 60, 70 trượng, mùa xuân mùa hạ nước sâu trên dưới 2. 3 thước, mùa thu mùa đông nước sâu trên dưới 4, 5 thước. 2– Sống Tuy-Phước, bề rộng hoặc trên dưới 20 trượng, mùa xuân mùa hạ nước sâu trên dưới 2, 3 thước, mùa thu mùa đông nước sâu trên dưới 4, 5 thước. 3– Song huyện Phù-Cát, bề rộng trên dưới 30 trượng, mùa xuân, hạ nước sâu trên dưới 1, 2 thước. mùa thu, mùa đông trên dưới 3, 4 thước). Trong 3 huyện nguyên có 4 con sông: 1– Sống Tân-Giang Âm 2– Sống Lam-Kiều t. 3– Sông Thạch-Yền & H. 4– Sống Gò-Cang H. 4 sông nầy có 2 ngả nguồn: 1 nguồn từ núi Phong-Sơn H . chảy xuống đồng-nam 66 dặm đến thôn TrinhTường; 1 nguồn từ núi Kiền-kiền ở Lộc-Động chảy xuống đông-bắc 20 dặm đến thôn Trình Tường. Đến đây 2 nguồn nước ấy hiệp lại làm một, chảy xuống đồng 25 dặm đến thôn Nhơn-Nghĩa lại chia ra 2 lạch nam và bắc : Lạch phía nam chảy xuống đông nam 2 dặm qua thôn Ngọc-Phụ huyện Tuy.Viễn lại chia làm 2 chi: 1 chi chảy vào nam 20 dặm, qua phía tây nam tỉnh thành đến thôn Kim- . Châu, nơi đây có giòng nước phát nguyên từ nguồn An-Tượng chảy vào, rồi lại chảy xuống đồng 3 dặm đến thôn Liêm-Trực huyện Tuy-Phước làm sông Tuy-An (tức sông Tân-Giang). 1– Chi chảy ra bắc 17 dặm, qua thôn An-Nghĩa, lại chảy xuống 17 dặm đến thôn Biều-Chánh huyện Tuy-Phước làm sông Lam-Kiều.

Rạch phía bắc từ thôn Nhơn Nghĩa chảy ra đông bắc 5 dặm đến thôn Tân.Kiều lại chia làm hai chi: 1 chi chảy vào

1

giòng chảy hơn 30 dặm đến thôn Đa-Tài huyện Tuy-Phước. 1 Chi chảy về phía bắc 8 dặm đến thôn Thuận-Chánh làm Sông Gò-Găng, lại chảy 2 dặm qua thôn Phú-Thành huyện Phù Cát, tại đây có ngọn nước phát nguyên từ núi Tham-Vinh chảy vào, rồi chảy xuống đông đến thôn Lý.Nhân hiệp cả 4 chỉ hội vào đầm Hải-Hạc 4 : rồi chảy ra cửa biển Thi Nại.

Phía bắc sông Gò Găng có một chi nước đục chảy xuống đông nam 8,9 dặm đến thôn Phủ-Thành hiệp với sông Gò-Găng. Phía nam sông Tân-An có 1 chi chảy ra phía đông-bắc ấp áp Kiên.Oai hơn 10 dặm đến ấp Quang-Châu hiệp với sông Tân-An.

ĐỒNG-PHÚ GIANG 1 * i :(Sông Đồng-Phú)

Ở phía tây huyện Tuy-Viễn, rộng 31 trượng, phát nguyên từ núi Phương Kiệu chảy xuống sông Ba-Huyện.

VÂN-SƠN GIANG * 4 } : (Sông Vân-Sơn)

Ở phía đông huyện Tuy-Phước, phát nguyên ở phía tây núi Lão-Hương * * chảy xuống đông-bắc quanh quẹo đến Bột-Khê = k, Mông-Khê * . Thạch-Khê 6 k, đến nguồn Hà. Thanh lại chuyển qua phía đông đến Tam-Kỳ.Khê = i in rồi quật ra phía bắc quay xuống phía đông làm sông Vân-Sơn. Nơi đây chia làm hai chi : 1 chi chảy về đông-bắc đến Úc-Sơn Ấp ủ chuyền xuống phía đông đến thôn Phổ-Trạch, 1 chi chảy về đông nam đến Thôn Bình Thạnh, đều chảy vào đầm Hải-Hạc. PHÚ-HÒA-ĐỒNG-GIANG * t * i : (Sông Đông-giang Phú-Hòa) Ở phía đông huyện Tuy-Phước, rộng 8 trượng, nguồn sông tại bến Xuân-Kiều từ tâ, chảy vào đầm Hạc-Hải

QUANG-HIỂN GIANG Ki đã } : (Sông Quang-Hiền)

phía nam huyện Tuy-Phước, rộng 5 trượng, nước từ nguồn

Hà-Thanh chảy ra, xuống hiệp với sông Vân Sơn.

Ở huyện Bình-Khê, rộng hơn 20 trượng, nước trong mà cạn, lòng sông có nhiều đá, đầu nguồn ở trong trại mán phía tây bắc thôn An-Khê, chảy vào nam đi vào các động mán, thông sơn phần tỉnh Phú-Yên, rồi chảy vào sông Đà Diễn về

(Đồng-niên thuế đầm 1399 đồng, thuế đăng (nò) 22 đồng)

THANG KHÊ :3 :x : (Khe nước nóng)

Ở phía nam huyện Phù-Cát, bốn phía là rừng cây, ở trong có 1 lỗ hồng dài 2 trượng, ngang 1 trượng, sâu 1 thước, lởm chởm nhiều đá, nước thường ở dưới tràn lên, nóng như đun sôi, có hơi tanh, tục gọi hầm nước nóng, chảy ra ngoài hơn 10 trượng mới bớt nóng, chảy qua chỗ cầu Nha-Đoài rồi chảy ra sông Gò Cang.

BỘC-TUYỀN Ă Â : (Suối treo)

Ở phía đông huyện Phù Cát, trên đỉnh núi Càn-Dương từ nơi vở cao chảy dốc xuống phía tây-nam hình như cây vải trắng, dưới có vũng sâu nước rất trong mà mát lạnh, gặp năm nắng hạn, tới chỗ ấy cầu đảo kiếm người lấy đá quăng xuống thì được mưa

ngay.

AN-SƠN KHÊ ĐT : (Khe An-Sơn)

phía tây-nam huyện Bồng-Sơn, rộng 5 trượng, nước trong mà cạn, xắn quần lội qua được, chảy vào sông Lại-Dương. Lại có khe Hạch - Sơn tầ . tục danh bến Thị - Đức * t, cũng ở trong huyện này.

GIAO - TRÌ H

Tục danh ao Cá-Sấu : ở phía bắc huyện Bồng-Sơn, niên hiệu Minh-mạng 13 đồi lại là Giao-trì.

THẠCH-NGHỆ UYÊN G 2: (Vực Thạch-Nghê)

Ở phía tây-nam huyện Phù-Mỹ, dài 10 trượng lẻ, phía bắc có nước suối Ái-Phương chảy vào, phía nam chảy vào sông La-Tinh,