huyện An-Phong phủ Từ Sơn 4 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Tư-Nông tỉnh Thái-Nguyên 34 dặm. Huyện này nguyên đất của Bắc-Giang-lộ, đời Lê niên hiệu Quang-Thuận chia đặt làm Bắc-Hà phủ kiêm-lý Hiệp-Hòa, triều nhà Nguyễn niên-hiệu Gia-Long năm 12 (1813) đổi làm thốnghạt của Bắc-Hà-phủ,, năm Minh-Mạng 13 (1832) lại đổi làm thống hạt của phân-phủ Thiên-Phước, năm Tự-Đức thứ 5 giảm viên Tri-huyện đem viên Tri-phủ thống nhiếp, lãnh coi 9 tổng, 51 xã thôn. Huyện-lỵ ở xã Mai-Đinh, nay dẹp bỏ. HUYỆN KIM-ANH Ở phía tây Phủ hơi xiên về phía nam, cách phủ 20 dặm, huyện hạt từ đông đến tây cách 36 dặm, từ nam đến bắc cách 42 dặm, từ huyện lỵ sang phía đông đến giới huyện Đông-Ngạn phủ Từ-Sơn 22 dặm, sang phía tây đến giới huyện An-Lãng tỉnh Sơn-Tây 14 dặm, sang phía nam đến giới huyện Đông-Ngạn phủ Từ-Sơn 9 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Phổ-An tỉnh Thái-Nguyên 33 dặm. Huyện này đầu niên hiệu Quang-Thuận nhà Lê đặt làm huyện Kim-Hoa, triều nhà Nguyễn năm Thiệu-Trị thứ nhất (1841) là Kim-Anh, lãnh coi 9 tổng, 53 xã thôn. PHỦ LẠNG-GIANG cách phía đông bắc Tỉnh thành 31 dặm, phủ hạt từ đông qua tây cách 101 dặm, từ nam qua bắc cách 29 dặm, từ phủ lỵ sang phía đông đến giới huyện An-Bác tỉnh LạngSơn 98 dặm, sang phía tây đến giới sông huyện Yên-Dũng thuộc Phân-phủ 3 dặm, sang phía nam đến giới sông huyện Yên-Dũng 3 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Hữu-Lũng thuộc Phân-phủ 32 dặm. Từ đời Trần về trước, nơi đây là đất Bắc-Giang-lộ, đời Minh-thuộc đặt Lạng-Giang-châu thuộc Lạng-Giang-phủ, lãnh 9 huyện (có nói ở trước đây), đời Lê niên hiệu Quang-Thuận cũng gọi là Lạng-Giang-phủ, lãnh 6 huyện (có nói trước đây), triều nhà Nguyễn niên hiệu Gia-Long nhơn theo trước; năm Minh-Mạng 13 (1832) chia 3 huyện đặt riêng làm Phân-phủ. còn phủ này lãnh 3 huyện. HUYỆN PHỤNG-NHÃN Huyện hạt từ đông qua tây cách 29 dặm, từ nam qua bắc cách 7 dặm, từ huyện lỵ sang phía đông đến giới huyện Lục-Ngạn 26 dặm, sang phía tây đến giới huyện Bảo-Lộc 3 dặm. Địa hạt này đời Trần gọi là Phụng-Sơn, đời Minh thuộc thuộc bản-phủ (Lạng-Giang), đời Lê đặt tên huyện này, thuộc phủ kiêm-lý, triều nhà Nguyễn y theo như trước, lãnh 10 tổng 57 xã thôn. HUYỆN BẢO-LỘC Ở cách phía bắc phủ 3 dặm, huyện hạt từ đông qua tây 65 dặm, từ nam qua bắc cách 27 dặm, từ huyện-ly sang phía tây đến giới sông huyện Yên-Dũng 3 dặm, sang phía nam đến giới huyện Phụng-Nhãn 3 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Hữu-Lũng 28 dặm. Từ đời Trần về trước đã đặt huyện này, đời Minh-thuộc do châu Lạng-Giang quản lãnh, thuộc bản-phủ thống hạt, triều nhà Nguyễn niên hiệu Tự-Đức thứ 5 (1852) giảm viên Trihuyện đem viên Tri-phủ kiêm nhiếp, huyện này lãnh 8 tổng 66 xã thôn, Huyện-trị ở xã Thọ Xương, nay đã dẹp bỏ. HUYỆN LỤC-NGẠN Ở cách phía đông phủ Lạng-Giang 30 dặm, huyện hạt từ đông đến tây cách 62 dặm, từ nam đến bắc cách 24 dặm, từ huyện lỵ sang phía đông đến giới huyện Yên-Bác tỉnh Lạng Sơn 61 dặm, sang phía tây đến giới huyện Phụng-Nhãn độ 1 dặm, sang phía nam đến giới huyện Đông-Triều tỉnh HảiDương 12 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Bảo-Lộc 12 dặm. Từ đời Trần về trước gọi là huyện Na-Ngạn, thuở đầu đời Minh-thuộc chia làm 2 huyện: Na-Ngạn và Lục-Ngạn, sau gồm vào Lục-Ngạn, đời Lê niên hiệu Quang-Thuận đổi (1) làm tên này, triều nhà Nguyễn y theo như trước, lãnh 7 tổng, 51 xã thôn. PHÂN-PHỦ LẠNG-GIANG Ở phía bắc tỉnh hơi lệch về phía đông, cách tỉnh 3 dặm, phủ hạt từ đồng đến tây cách 32 dặm, từ nam đến bắc cách 84 dặm, từ phủ-ly sang phía đông đến sông huyện BảoLộc phủ Lạng-Giang 8 dặm, saug phía tây đến giới huyện Hiệp-Hòa phủ Thiên-Phước 24 dặm, sang phía nam đến giới sông huyện Vũ-Giang phủ Từ-Sơn 34 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Tư-Nông tỉnh Thái-Nguyên 50 dặm. Triều nhà Nguyễn năm Minh-Mạng 13 (1832) chia phủ Lạng Giang đặt Phân-phủ này lãnh 3 huyện, năm Tự Đức thứ 6 (1853) đem huyện Việt-Yên thuộc phủ Thiên-Phước thuộc về phủ nầy, phủ hiện lãnh 4 huyện. HUYỆN YÊN-THẾ Huyện hạt từ đông qua tây cách 32 dặm, từ nam đến bắc cách 42 dặm, từ huyện lỵ sang phía đông đến sông huyện Bảo Lộc 8 dặm, sang phía tây đến giới huyện Hiệp-Hòa phủ ThiênPhước 24 dặm, sang phía nam đến giới huyện Yên-Dũng 9 dặm sang phía bắc đến giới huyện Hữu-Lũng 33 dặm. Từ đời Trần đã có tên huyện này, đời Minh-thuộc đổi tên là Thanh-An do Lạng-Giang-châu thống lãnh, lệ thuộc bản-phủ (!) Chữ đồi, này nguyên văn là chữ “Cải”, nhưng đời Minh thuộc đã gồm huyện Na-ngạn vào Lục-ngạn, sao đến đời Lê còn nói đồi làm tên này (Lục-ngạn, e có lẽ viết sai. (Lạng-Giang-phủ), đời Lê niên-hiệu Quang-Thuận phục lại tên cũ (Yên-Thế) và giảm bỏ tên Châu (Lạng-Giang-châu) chỉ thuộc phủ mà thôi. Triều nhà Nguyễn niên-hiệu Gia-Long y theo như cũ, năm Minh-Mạng 13 (1832) đổi thuộc Phân-phủ kiêm-lý, lãnh coi 8 tổng, 44 xã thôn. HUYỆN HỮU-LŨNG Ở cách phía đông-bắc Phân-phủ 17 dặm, huyện hạt từ đồng đến tây cách 79 dặm, từ nam đến bắc cách 40 dặm, từ huyện lỵ sang phía đông đến giới Ỏn-Châu (?) phủ Lạng-Giang 67 dặm, sang phía tây đến giới huyện Yên-Thế 12 dặm, sang phía nam đến giới sông huyện Bảo-Lộc 3 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Vũ-Nhai tỉnh Thái-Nguyên 37 dặm. Từ đời Trần về trước gọi là Cô-Lũng, đời Minh thuộc đem đất châu Lạng-Giang thuộc về bản phủ (Lạng-Giang-phủ), đời Lê niên-hiệu Quang-Thuận đổi tên Cô-Lũng làm tên Hữu-Lũng cũng thuộc bản phủ, và xóa bỏ tên châu. Triều nhà Nguyễn niên hiệu Gia-Long y theo trước, niên hiệu Minh-Mạng 20 (1839) giảm viên Trị-huyện, đem Phân phủ Lạng-Giang kiêm lý huyện này, lãnh 4 tổng, 29 xã, trại. Huyện-lỵ ở xã Hữu-Hạ nay đã dẹp bỏ. HUYỆN YÊN-DŨNG Ở cách phía đông Phân-phủ 19 dặm, huyện hạt từ đông đến tay cách 28 dặm, từ nam đến bắc cách 23 dặm. từ huyện lỵ sang phía đông đến sông huyện Phụng-Nhãn 12 dặm, sang phía tây đến giới huyện Yên-Thế 16 dặm, sang phía nam đến giới huyện Việt-Yên 12 dặm, sang phía bắc đến giới huyện Bảo Lộc 11 dặm. Từ đời Trần về trước gọi là Cổ-Dũng, đời Minh-thuộc thuộc về bản-phủ (Lạng-Giang-phủ), đời Lê niên hiệu Quang Thuận đổi làm tên này (Yên-Dũng), đầu niên hiệu Gia-Long (triều nhà Nguyễn) y theo như trước, năm Minh-Mạng 13 (1832) đổi thuộc về Phân-phủ, lãnh 11 tổng, 78 xã, thôn, sở. HUYỆN VIỆT-YÊN Ở cách phía tây-nam Phân-phủ 32 dặm, huyện hạt từ đông đến tây cách 43 dặm, từ nam đến bắc cách 14 dặm lẻ, từ huyện lỵ sang phía đông đến giới huyện Yên-Dũng 29 dặm. sang phía tây đến giới huyện Hiệp-Hòa phủ Thiên-Phước 14 dặm, sang phía nam đến sông huyện Yên-Phong phủ Từ Sơn 10 trượng, sang phía bắc đến giới huyện Yên-Dũng 10 dặm. Nguyên xưa là huyện Yên-Việt đời Minh-thuộc do Bắc-Giangchâu thống lãnh, và thuộc Bắc-Giang-phủ, đời Lê niên hiệu Quang-Thuận giảm bỏ châu (Bắc-Giang) đem thuộc Bắc-Hà-phủ, triều nhà Nguyễn niên-hiệu Gia-Long y theo như trước, đầu niênhiệu Minh-Mạng đổi làm tên này (Việt-Yên), năm thứ 13 đặt Thiên-Phước phân-phủ kiêm lý huyện này, niên hiệu Tự-Đức thứ 5 (1852) thuộc huyện Yên-Dũng kiêm nhiếp, lãnh 5 tổng, 34 xã thôn, phường. Huyện-lỵ ở xã Yên-Viên nay đã dẹp bỏ |