ĐẠI NAM NHẤT THỐNG CHỈ BÀI TỰ Chúng tôi phụng sung chức Tổng tài Toản-tu ở Quốc sửQuán cần tấu về việc Khâm-mạng làm sách Đại-Nam-Nhất-ThốngChi đã xong, nay xin tấn trình. Trộm nghĩ : Đời thạnh-trị xa thơ * * (1) thống-nhất thiên-hạ như một nhà, cả nước như một người ; nơi hoàn dinh cương-vực phân chia, trăm dặm không đồng-phong, ngàn dặm không đồng -tục. Cho nên cương-giới đăng trong Võ-cống (2), rõ ràng pháp-độ sâm nghiêm ; thủy-thổ liệt ở chức-phương, ( *), an-ngụ tâm-tư Kinh-vĩ 4 * (3). Bởi theo ý-nghĩa Xuânthu nhất-thống (4), và nối sách vở thượng cổ cửu-khâu (5). Để cho được: không phải xuất - ngoại mà thấy ngoài tám phương (6) (1) Xa-thơ : sách Trung dung có câu : thơ đồng văn, xa đồng qui, (sách đồng một thứ chữ, xe đồng một kiều bánh), ý nói thiên hạ được thống nhất. (2) Võ cổng là một thiên sách trong kinh Thơ, biên chép cả núi sông, phương vật của nước Trung-Hoa thuở xưa. (3) Kinh Vĩ: theo địa đồ, đường gạch nam bắc gọi là kinh tuyến, đường gạch đồng tây gọi là vĩ tuyến. Tả truyện : giữ lễ cho trên dưới có trật tự là kinh vĩ của trời đất (Từ Nguyên). (4) Xuân-thu nhất thống : Đức Không-Tử làm kinh Xuân-Thu đầu quyền sách biên “ Xuân-Vương chính nguyệt », là có ý tôn nhà Chu thống nhất thiên hạ trong lúc chư hầu xâm lăng, đề chính cang kỷ lại (x.th.). (5) Cửu Khâu : tên sách chép địa chí trong 9 châu thời cổ của Trung Hoa. (6) Tám phương, nguyên chữ bát hoang, nghĩa là chỗ xa xôi ngoài 8 phương: đồng tây nam bắc, và đông nam, tây-nam, đông-bắc, tây bắc. |